درباره تقویم میلادی گاه‌شماری پاپ گرگوری سیزدهم

در زمان حاضر تقویم میلادی بیشترین پذیرش و کاربرد را در سطح جهان دارد. تنها کشورهای ایران، افغانستان، عربستان سعودی، اتیوپی و نپال آن را به عنوان تقویم رسمی نپذیرفته‌اند. علاوه بر کشورهایی با دین مسیحی، سایر کشورهایی که سابقه تمدنی کهن یا اسلامی دارند نیز به تدریج این نوع گاه‌شماری را به عنوان تقویم رسمی کشور پذیرفتند. از این میان می‌توان به کُره در 1872، مصر در سال 1875، ژاپن در سال 1895، چین در سال 1912 و ترکیه در سال 1917 اشاره کرد.

گاه‌شماری میلادی همانند گاه‌شماری هجری شمسی دارای یک سیر تکاملی بوده است. این گاه‌شماری بر اساس گاه‌شماری ژولینی بنا گذاشته شده است. گاه‌شماری ژولینی بر اساس گاه‌شماری رومی می‌باشد که آن نیز بر اساس گاه‌شماری یونانی بنا گذاشته شده است. به نظر می‌رسد تقویم میلادی در مقطعی از زمان از گاه‌شماری میترایی که گاه‌شماری مهرآیینی ایرانیان بوده است اقتباس یا حداقل الهام گرفته شده باشد. یک وجه تشابه، شروع سال از اول زمستان است که در گاه‌شماری میلادی مدتی پس از میلاد حضرت مسیح(ع) و در گاه‌شماری میترایی از روز بعد از شب یلدا می‌باشد.

به طور کلی در زمان‌های قدیم به علت دقیق نبودن طول سال شمسی همه اقوام یک مشکل تقویمی مشترک داشتند. این مشکل به علت دقت کم طول سال شمسی هر چند سال یکبار بروز می‌کرد. یک مورد جالب که باعث به وجود آمدن تقویم میلادی حال حاضر شد بعد از حدود 1600 سال بروز کرد.

در تقویم ژولینی هر سال 365 روز است که هر چهار سال یکبار یک روز به عنوان کبیسه اضافه می‌شد. با این روش طول سال 365.25 روز در مقابل طول سال شمسی حقیقی 365.24219879 روز بود. بعد از گذشت حدود 16 قرن متوجه شدند که عید پاک با گذشت زمان، بیشتر به داخل زمستان کشیده می‌شود. این عید به صورت حدودی در ابتدای بهار برگزار می‌شود.

برای رفع این نقیصه کلیسای کاتولیک در زمان پاپ گرگوری سیزدهم پیشقدم شد. روش جدید همان روش قبلی را پیش گرفت با این تفاوت که سال‌های مضرب 100 تنها در صورتی کبیسه هستند که مضرب 400 باشند. برای مثال سالهای 1700، 1800، 1900 کبیسه نیستند ولی سال 2000 کبیسه است. با این روش در هر 400 سال سه روز از تقویم کم شد که معادل 0.002 درصد تصحیح بوده و طول سال از 365.25 به 365.2425 روز تغییر یافت. همچنین تقویم ده روز به جلو کشیده شد.

از سال 1582 که تقویم میلادی یا تقویم گرگوری به وجود آمد تا سال 1929 که آخرین کشور تقویم ژولینی را به تقویم گرگوری تغییر داد، در برخی موارد لازم بود تا هر دو تاریخ ذکر شود. علت این امر عدم پذیرش ابتدایی توسط پروتستان‌ها و ارتدکس‌ها بود. برای مثال یک تاریخ به صورت 10/21 فوریه 1750/1751 نوشته می‌شد یا یک تاریخ با افزودن سبک جدید(NS:New Style) یا سبک قدیم(OS:Old Style) به آخر تاریخ مشخص می‌گردید.

تقویم میلادی نقص‌هایی دارد. یک نقص این تقویم بی ارتباط بودن آن با پدیده‌های طبیعی است. به عبارت دیگر این تقویم یک گاه‌شماری قراردادی می‌باشد. گرچه طول یک سال آن به مرور تصحیح شده است تا به سال شمسی حقیقی نزدیک شود ولی باز هم اختلاف دارد. در قرن نوزدهم John Herschel پیشنهادی داد که بر اساس آن بجای 970 کبیسه در هر 4000 سال 969 کبیسه وجود داشته باشد تا دقت آن از 365.2425 به 365.24225 روز تغییر یابد که مقبول واقع نشد.

منظور از بی ارتباط بودن با پدیده‌های طبیعی این است که زمان‌های این تقویم با رخدادهایی که در طبیعت اتفاق می‌افتد همزمانی ندارد. برای مثال در تقویم هجری قمری یا دیگر تقویم‌های قمرشمسی هر ماه با رویت هلال ماه یا وضعیت دیگر ماه مشخص می‌شود که یک رخداد طبیعی است. در این میان تقویم هجری شمسی سرآمد تمامی تقویم‌ها است. شروع آن با اعتدال بهاری، میانه آن با اعتدال پاییزی، شروع تابستان با انقلاب تابستانی و شروع زمستان با انقلاب زمستانی همراه است.

از دیگر موارد نقص می‌توان به نامنظم بودن تعداد روزهای ماه‌ها، نداشتن پایه دقیق مذهبی(علاوه بر طبیعی)، دخل و تصرف در آن در طول تاریخ اشاره کرد. در انقلاب فرانسه تقویم جمهوری فرانسه را جایگزین این تقویم کردند که سرآغاز آن از اعتدال پاییزی و مبدا آن سال 1787(انقلاب فرانسه) بود که بعدا منسوخ شد. همچنین طرحی در سازمان ملل تهیه شد تا یک تقویم جهانی برای جایگزینی تقویم میلادی به وجود بیاید که به جایی نرسید.

در این متن سعی بر ارایه ناگفته‌های تقویم میلادی بود. شما می‌توانید برای اطلاعات تکمیلی به قسمت تقویم میلادی در وبگاه مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران یا به کتاب "تحقیقی در زمینه گاه‌شماری‌های هجری قمری و مسیحی" نوشته دکتر رضا عبداللهی مراجعه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر جستجو در وب را فراموش نکنید.